Przekształcenie JDG w spółkę cywilną

Jednoosobowa działalność gospodarcza z punktu widzenia sukcesyjnej kontynuacji biznesu jest bardzo ryzykowną formą prowadzenia firmy. Na właścicielu spoczywa pełne ryzyko. Od prostych decyzji operacyjnych począwszy, przez negocjacje, podpisanie i realizację kontraktów, na zobowiązaniach płatniczych skończywszy. A skoro ryzyko spoczywa na właścicielu, to automatycznie też na jego rodzinie i majątku, na pracownikach firmy oraz kooperantach. Sukcesja tego nie eliminuje. Jednak rozpoczęcie procesu zmiany, otwiera oczy i umysł, pokazuje zagrożenia, i na szczęście, podpowiadają rozwiązania.

Opisane w poniższym artykule przekształcenie JDG w spółkę cywilną nadal nie daje pełnej gwarancji sukcesyjnej i nie zmniejsza znacząco ryzyka. Ma jednak kluczową korzyść – pozwala na bardzo łatwe, przyjazne i bezpieczne wprowadzenie w arkana biznesu sukcesora. Mowa tu, rzecz jasna, o spółce cywilnej przedsiębiorcy z własnym dzieckiem.

Do czego potrzebna jest zatem taka konstrukcja prawno-biznesowa? Do rozpoczęcia transferu wiedzy, władzy i własności oraz przekazania wartości przyświecających misji i wizji firmy. Niewątpliwie, na etapie jej tworzenia, takie cele były wyznaczone. Być może odeszły  już nieco w zapomnienie u właściciela. Sukcesja często przywraca pierwotne idee, ale kieruje je na bardziej uwspółcześnione tory. Wszak minęło 20–30 lat, od kiedy zostały pierwszy raz wyartykułowane.

Wniesienie JDG do spółki cywilnej aportem

To najprostszy sposób utworzenia spółki cywilnej przez nestora z sukcesorem. Nestor wnosi aportem swoje przedsiębiorstwo do zarejestrowanej w CEiDG spółki. W zamian za to może nabyć większe prawa decyzyjne. Zazwyczaj sukcesor do nowej spółki wniesie niewielki wkład finansowy oraz swoją pracę. Takie proporcje uprawnień stanowią o gwarancji i stabilności biznesowej. To założyciel JDG w dalszym ciągu decyduje o swojej firmie, a sukcesor uczy się od niego. Jednocześnie należy pamiętać, że udział w zyskach i stratach S.C. zwyczajowo wynosi po 50%, bez względu na wniesiony wkład. Chyba że, umowa S.C. stanowi inaczej. W przypadku spółki cywilnej, każdy wspólnik musi być stroną umowy. Dlatego w pierwszej kolejności potrzebna jest taka umowa, spisana bezpośrednio między wspólnikami lub z udziałem notariusza. Ewentualne przyjęcie nowego wspólnika może nastąpić tylko poprzez zmianę umowy spółki cywilnej. Powinna to być taka forma, jaką przewidziano do jej zawarcia. Oznacza to, że jeśli umowa spółki cywilnej została zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, to aby zmiana umowy spółki była skuteczna, musi być zawarta w takiej samej formie. Po rejestracji S.C. w CEiDG, dotychczasowe umowy JDG pozostają w mocy i nie wymagają przeniesienia praw oraz obowiązków na pozostałych wspólników. Może się zdarzyć, że kontrahent oczekuje, aby w wyniku cesji, prawa – szczególnie obowiązki przeszły na wspólników spółki. Ma to istotny związek z solidarną odpowiedzialnością za zobowiązania S.C. Z kolei, gdy jednym ze składników wniesionego aportem majątku JDG jest nieruchomość, spółka cywilna nie zostanie właścicielem tej nieruchomości. Jako spółka osobowa, nie może stać się formalnie właścicielem nieruchomości. Stają się nimi zawsze wspólnicy spółki objęci tzw. współwłasnością łączną. Dlatego też ta zasada oraz solidarna odpowiedzialność za zobowiązania, często potocznie i oczywiście nieco żartobliwie, określa S.C. jako biznesowe małżeństwo w ustroju wspólności majątkowej.

Aport do spółki a skutki podatkowe

Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, przepisów nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Ponadto, ustawa o podatku od towarów i usług nie zawiera definicji przedsiębiorstwa, zatem dla potrzeb podatkowych należy stosować definicję zawartą w art. 55 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku (sic!), tj. Kodeks Cywilny. Zgodnie z nim, przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Tym samym, wniesienie aportu w postaci JDG jest neutralne w podatku VAT. Oznacza to, że nie występuje konieczność rozliczenia amortyzacji w JDG, dokonanych odpisów VAT i wyłączenia środków trwałych. JDG neutralnie podatkowo przechodzi w S.C. Nie ma potrzeby, aby dokonywać korekty podatku naliczonego, co wynika z art. 91 ust. 9 ustawy o VAT. Uprawnienia i obowiązki przechodzą na podmiot przejmujący przedsiębiorstwo, w tym przypadku na S.C.

Podatek VAT w S.C.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. Sama zaś działalność gospodarcza, oznacza czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Tym samym, spółka cywilna może być podatnikiem podatku VAT. W związku z tym, w momencie przeniesienia JDG do spółki cywilnej, to ona jest podatnikiem podatku VAT.

Podatek dochodowy w S.C.

W przypadku JDG to podatnik opłaca zaliczki na podatek dochodowy. Tym samym jest podatnikiem podatku dochodowego również w spółce cywilnej. Może wybrać formę ryczałtu, podatku liniowego lub progresywnego ze skalą podatkową. Zobowiązania podatkowe mają charakter osobisty, czyli obowiązek regulowania podatków – w tym także zaliczek na podatek dochodowy (ciąży na podatnikach). W tym przypadku na wspólnikach spółki cywilnej. Spółka cywilna nie płaci podatków dochodowych. W związku z tym, to wspólnicy spółki cywilnej powinni opłacać obciążające ich podatki z własnych środków pieniężnych. Warto jednak pamiętać, że zgodnie z art. 62b § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, spółka osobowa niebędąca podatnikiem podatku dochodowego, a więc spółka cywilna, może regulować ze swojego rachunku bankowego należne podatki swoich wspólników-podatników, ale tylko do wysokości 1 tys. złotych. W tym przypadku, treść dowodu zapłaty nie może budzić żadnych wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika-wspólnika. Przychody z udziału w spółce oraz koszty ich uzyskania, a w konsekwencji dochód podlegający opodatkowaniu, u każdego wspólnika określane są proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku spółki.

Zadbaj o sukcesję swojej firmy

Sukcesja w działalności jednoosobowej nie jest jedynie wyzwaniem, ale również stanowi istotną szansę na zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa dla biznesu oraz rodziny przedsiębiorcy. Warto podjąć działania planistyczne już teraz, aby w przyszłości zapewnić firmie ciągłość operacyjną i finansową.

Zapraszamy do zapisania się do naszego newslettera Krajowej Izby Doradców Sukcesyjnych (KIDS), gdzie regularnie udostępniane są aktualne informacje, porady oraz analizy dotyczące sukcesji biznesowej. Bądź na bieżąco z nowinkami i rozwiązaniami, które mogą wspierać Twoje przedsiębiorstwo w przejściu przez proces sukcesji.

Zachęcamy również do kontaktu z certyfikowanym doradcą sukcesyjnym. Skorzystanie z naszego formularza kontaktowego poniżej, pozwoli na umówienie się na spotkanie konsultacyjne. Profesjonalne doradztwo może być kluczowe w skutecznym i bezpiecznym przekazaniu prowadzenia firmy kolejnym pokoleniom.

Pamiętaj, że dobrze zaplanowana sukcesja, to fundament dla długotrwałego spokoju i bezpieczeństwa Twojego biznesu oraz Twojej rodziny.

Autorzy: Rafał Szcześniak, Jakub Misiak, Jacek Lemiesz