Czy do skutecznego przeprowadzenia sukcesji przedsiębiorstwa wystarczy wsparcie prawnika i księgowego? Jakub Broński, adwokat i wspólnik zarządzający Kancelarii Broński Rajchel Prawo Podatki, wyjaśnia, że to zdecydowanie za mało. W tej części wywiadu z autorem książki "Biologika Sukcesji", Pawłem Nowakiem, omawiamy, dlaczego skuteczna sukcesja wymaga interdyscyplinarnego podejścia, łączącego prawo, finanse, zarządzanie oraz aspekty psychologiczne i emocjonalne. Dowiedz się, jakie role odgrywają różni specjaliści w procesie sukcesji oraz jak ważna jest komunikacja i wsparcie emocjonalne w rodzinnych firmach.

P.N.: Czy prawnik i księgowy wystarczą, aby przeprowadzić skuteczny proces sukcesyjny?

J.B.: NIE. Właściwe przeprowadzenie Sukcesji przedsiębiorstwa wymaga szerokiego zakresu wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin, w tym prawa, finansów, zarządzania i planowania strategicznego oraz bardzo szerokiego kontekstu mentoringu, coachingu, aspektów psychologicznych. Choć prawnik i księgowy odgrywają wiodące role w tym procesie, samo posiadanie tych dwóch specjalistów może być niewystarczające do skutecznego przeprowadzenia procesu sukcesyjnego. Wszystko zależy oczywiście od skali projektu i wielkości przedsiębiorstwa czy grupy przedsiębiorstw, które mają zostać przekazane. Prawnicy specjalizujący się w prawie gospodarczym, korporacyjnym i spadkowym odgrywają kluczową rolę w przeprowadzaniu procesu sukcesyjnego. Pomagają w opracowywaniu i analizie umów, dokumentów prawnych, przekazywaniu aktywów i ustalaniu struktury prawnej, aby zapewnić zgodność z przepisami, minimalizować ryzyko i chronić interesy wszystkich stron zaangażowanych w proces sukcesyjny. Dodatkowo prawnicy specjalizujący się w podatkach dbają jednocześnie, aby cała operacja była korzystna i bezpieczna pod kątem konsekwencji podatkowych – zarówno w kontekście samej Sukcesji, jak też bieżącego działania reorganizowanego przedsiębiorstwa. Oczywiście nie da się przeprowadzić Sukcesji bez wsparcia rachunkowo-księgowego. W dużych projektach dodatkowo niezbędni są doradcy biznesowi, posiadający wiedzę na temat zarządzania przedsiębiorstwem, strategii rozwoju, oceny ryzyka biznesowego. Mogą oni pomóc w ustalaniu celów Sukcesji, opracowaniu strategii sukcesyjnej, analizie ryzyka biznesowego i w opracowaniu planu biznesowego dla kontynuacji działalności przedsiębiorstwa po Sukcesji. W przypadku dużych i złożonych transakcji niezbędna może okazać się również współpraca z doradcami finansowymi, zajmującymi się oceną wartości przedsiębiorstwa, zarządzaniem aktywami, strukturą finansowania i oceną ryzyka inwestycyjnego. Dodatkowo, w zależności od indywidualnych okoliczności, inne profesjonalne usługi również mogą być niezbędne – mogę tutaj wskazać na specjalistów takich jak doradcy podatkowi międzynarodowi, specjaliści ds. wyceny nieruchomości czy specjaliści ds. ubezpieczeń.

P.N.: Czyli nadal sami profesjonaliści?

J.B.: Rzeczywiście nie możemy zapominać, że Sukcesja przedsiębiorstwa ma również silny wymiar emocjonalny, zwłaszcza w przypadku, gdy przedsiębiorstwo ma rodzinny charakter i przekazywane jest pomiędzy członkami rodziny. W takich sytuacjach, obok aspektów prawnych i finansowych, należy również uwzględnić elementy emocjonalne, które mogą mieć istotny wpływ na proces sukcesyjny. Sukcesja przedsiębiorstwa dotyczy przekazania własności, wiedzy i zarządzania (władzy) pomiędzy członkami rodziny. To może stworzyć skomplikowane dynamiki rodzinne zarówno w sferze biznesowej, jak i prywatnej. Normalnym jest, że przedsiębiorcy zazwyczaj czują silną lojalność wobec swojego przedsiębiorstwa, a przekazanie go może wywoływać mieszane uczucia. Dla przedsiębiorcy może to być trudne ze względu na związane z tym poczucie utraty kontroli, strach przed niepewnością finansową czy obawy dotyczące zachowania wartości i dziedzictwa przedsiębiorstwa. Te uczucia należy uwzględnić i zrozumieć, że proces Sukcesji może wymagać czasu, wsparcia emocjonalnego i zrozumienia. Z drugiej strony członkowie rodziny przedsiębiorcy mogą mieć różne oczekiwania i aspiracje dotyczące przyszłości przedsiębiorstwa. Niektórzy mogą być zainteresowani kontynuacją działalności i rozwijaniem jej, podczas gdy inni mogą preferować sprzedaż lub zmianę branży. Ważne jest, aby umożliwić otwartą dyskusję i uwzględnić różne perspektywy, aby znaleźć wspólny konsensus i cele dotyczące przyszłości przedsiębiorstwa. W niektórych przypadkach proces sukcesyjny obejmuje kilka pokoleń rodziny. W takich sytuacjach ważne jest uwzględnienie wcześniejszych ustaleń dotyczących Sukcesji, dziedziczenia i zarządzania przedsiębiorstwem. Ważne jest, aby członkowie rodziny otwarcie rozmawiali o swoich oczekiwaniach, ambicjach, rolach i odpowiedzialnościach w kontekście Sukcesji. Budowanie pozytywnych relacji i komunikacja są kluczowe dla skutecznego procesu sukcesyjnego. Z mojej praktyki wynika, że w tym aspekcie niezwykle pomocne jest skonstruowanie Konstytucji Rodzinnej, w której spisane zostaną zasady współdziałania członków rodziny w sferze biznesowej i rodzinnej, ustalone wspólnie przez wszystkich zainteresowanych. Ważne jest również, aby członkowie rodziny otrzymali wsparcie emocjonalne i profesjonalne doradztwo na każdym etapie procesu sukcesyjnego. Może to obejmować współpracę nie tylko z prawnikami i księgowymi, lecz także Doradcami Sukcesyjnymi, psychologami, trenerami biznesowymi lub innymi specjalistami ds. rozwoju rodzinnego.

P.N.: W Nowym Sączu, gdzie główną siedzibę ma Twoja Kancelaria, WSB-NLU od października 2023 roku wprowadza nowy kierunek studiów podyplomowych – Doradztwo Sukcesyjne. Co sądzisz o tej inicjatywie?

J.B.: Oceniam ją bardzo pozytywnie. Uważam, że taki kierunek edukacji będzie wartościowym dodatkiem do już istniejących programów. Jak już ustaliliśmy, szeroko pojęte doradztwo sukcesyjne stanowi dziedzinę, która wymaga łączenia wiedzy z zakresu prawa spadkowego, prawa podatkowego, zarządzania przedsiębiorstwem, ubezpieczeń oraz aspektów psychologicznych i interpersonalnych. Utworzenie kierunku studiów podyplomowych pozwoli na skoncentrowane przekazanie tej wiedzy i umiejętności przyszłym profesjonalistom, którzy będą mogli skutecznie doradzać w procesach sukcesyjnych przedsiębiorstw. Takie studia podyplomowe mogą również przyczynić się do podniesienia świadomości społecznej na temat znaczenia Sukcesji przedsiębiorstw i potrzeby odpowiedniego planowania. Podsumowując, w mojej ocenie stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia i zawodu Doradcy Sukcesyjnego z jednej strony dostarczy rynkowi specjalistów zdolnych do świadczenia wysokiej jakości usług doradczych w zakresie planowania Sukcesji przedsiębiorstw, z drugiej zaś zwiększy świadomość i wynikające z niej zapotrzebowanie na tego typu usługi, tym samym zapewniając absolwentom pracę.

Zapraszamy do przeczytania ostatniej części niniejszego wywiadu i innych materiałów, które będą publikowane w następnych tygodniach.

Równocześnie, jeśli jesteś przedsiębiorcą zastanawiającym się nad przyszłością swojej firmy, nie zwlekaj z konsultacją z certyfikowanym doradcą sukcesyjnym. Zaplanuj już dziś spotkanie, aby skutecznie przygotować się na przekazanie sterów kolejnemu pokoleniu i zapewnić ciągłość Twojego przedsiębiorstwa. Zapraszamy do kontaktu! KLIKNIJ TUTAJ.