Sukcesja pokoleniowa. Kto dziedziczy udziały w spółce?

Mądre zaplanowanie procesu sukcesji w firmie rodzinnej to klucz do zachowania ciągłości i trwałości jej funkcjonowania na pokolenia. Jednak dziedziczenie udziałów w spółce to tylko początek. Warto mieć świadomość, od czego zależy możliwość zarządzania firmą po śmierci wspólnika.

Dziedziczenie udziałów nie oznacza automatycznie ich własności

Fakt dziedziczenia udziałów w spółce nie oznacza, że spadkobierca staje się jej właścicielem. Zależy to bowiem od uregulowań kodeksowych, jak również zawartej umowy spółki. Pozornie udziały czy majątek spółki prawa handlowego stają się częścią spadku w wyniku przeprowadzenia sądowego stwierdzenia nabycia spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Jednakże czynności te jedynie ustalają krąg uprawnionych do dziedziczenia ustawowego lub testamentowego. Natomiast nie zapewniają prawa do objęcia udziałów bądź uzyskania statusu wspólnika spółki.
Istotnym bowiem jest następny krok, czyli postępowanie o dział spadku przed sądem lub notariuszem. Dzięki temu majątek zmarłego zostanie rozdysponowany pomiędzy konkretnych spadkobierców. Wówczas spadkobiercy polubownie lub na drodze sądowej zdecydują o objęciu udziałów w spółce.

Umowa spółki – formy umorzenia

Nadal jednak fakt przyznania udziałów w sposób opisany powyżej nie oznacza, że spadkobierca staje się prawowitym wspólnikiem w spółce. Zależy to od zawartej umowy spółki, która może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do niej spadkobierców w miejsce zmarłego wspólnika. Jeśli tak, to umowa określa warunki spłaty spadkobiercy. Mamy wówczas do czynienia z tzw. umorzeniem automatycznym. Gdy umowa spółki nie zawiera stosownych zapisów, następuje spłata na podstawie regulacji kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) i mówimy wówczas o tzw. umorzeniu przymusowym (bez zgody wspólnika) lub dobrowolnym (za zgodą wspólnika).

Obowiązek podatkowy spadkobiercy

Wszystkie trzy formy umorzenia powodują obowiązek podatkowy po stronie wnioskodawcy (spadkobiercy) za faktycznie otrzymane od spółki wynagrodzenie. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także dochód uzyskany z umorzenia udziałów (akcji). Wartość udziałów przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw. Wartość rynkową praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju z dnia powstania obowiązku podatkowego (nabycia udziałów). Zgodnie z k.s.h., w przypadku przymusowego umorzenia udziałów, uchwała zgromadzenia wspólników spółki powinna określić wysokość wynagrodzenia należnego wspólnikowi za umorzone udziały w wysokości nie niższej od wartości przypadających na umarzane udziały aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszoną o kwotę przeznaczoną do podziału pomiędzy wspólników. Przepisy te stosuje się również do umorzenia automatycznego.

Spółka prawa handlowego albo śmierć firmy

W spółkach osobowych, tj. cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej zasadniczo śmierć wspólnika powoduje rozwiązanie spółki, ponieważ są one ściśle personalnie powiązane ze wspólnikami. Umowa spółki osobowej może zabezpieczyć ją przed rozwiązaniem poprzez warunek wstąpienia do niej spadkobiercy w miejsce zmarłego wspólnika. To jednak może powodować komplikacje w zarządzaniu, o ile nowy wspólnik (np. małżonek, nastoletnie dziecko) nie posiada stosownych kompetencji, uprawnień, czy też chęci prowadzenia przedsiębiorstwa. W przypadku braku zapisów w tym zakresie, to na spadkobiercach spoczywa obowiązek wyłonienia nowego wspólnika w spółce. Zgodę na wstąpienie nowego wspólnika do spółki wydają pozostali wspólnicy, w przeciwnym razie spółka zostaje rozwiązana.
Prowadzenie firmy w formie spółki prawa handlowego umożliwia sukcesję wielopokoleniową dzięki niezależności od jej twórcy, choć wstąpienie spadkobiercy/spadkobierców w miejsce zmarłego wspólnika w praktyce jest trudne i najczęściej kończy się rozwiązaniem spółki. Inne formy prowadzenia działalności (jdg, spółki cywilne, spółki jawne) zazwyczaj umierają wraz z założycielem, ponieważ mechanizmy zabezpieczające kontynuację są zbyt słabe.

Zabezpiecz przyszłość swojej Firmy!

Jeśli jesteś właścicielem firmy lub interesujesz się tematem sukcesji, warto skorzystać z pomocy certyfikowanego i licencjonowanego Doradcy Sukcesyjnego. Pozwoli to uniknąć m.in. negatywnych konsekwencji prawnych związanych z dziedziczeniem udziałów w firmie, zrozumieć wszelkie aspekty prawne i zapewnić spokojną przyszłość Twojej rodziny i firmy, a także stabilny jej rozwój.

Skontaktuj się z nami już dziś, aby dowiedzieć się więcej i zacząć planować sukcesję w najlepszy możliwy sposób!

Rafał Szcześniak, Jakub Misiak, Jacek Lemiesz
Cytowany za: Puls Biznesu wydanie 2020-12-21
https://youtu.be/XAE-ctKcxdA?si=sb8uCMN7_x9NbY4U
Zapisz się do newslettera Krajowej Izby Doradców Sucesyjnych na poniedziałki z Sukcesją!
Podaj swój adres e-mail i bądź na bieżąco - nie będziemy SPAMować!
Dziękujemy za zapis!
We respect your privacy. Your information is safe and will never be shared.
Ribbon
Na pewno? Obiecujemy, że będziesz zachwycony.
×
×
WordPress Popup