PRAWO SUKCESYJNE – TEORIA I PRAKTYKA. Cz. 1/5

Wywiad z adwokatem Jakubem Brońskim, wspólnikiem zarządzającym Kancelarii Broński Rajchel Prawo Podatki (spółka komandytowa), specjalizującej się w obsłudze podmiotów gospodarczych, doradztwie podatkowym i sukcesyjnym.

Paweł Nowak: Na początek powiedz, co Ty jako prawnik rozumiesz pod pojęciem „Sukcesji”?

Jakub Broński: To zależy od kontekstu, w jakim użyty jest ten termin. Jeśli miałbym odpowiedzieć jednym słowem, będzie to po prostu „następstwo”. Odpowiadając bardziej szczegółowo – dla prawnika pojęcie „Sukcesji” odnosi się do prawnego procesu przekazania własności lub kontroli nad aktywami, zobowiązaniami i prawami danej osoby (fizycznej, prawnej lub innej jednostki), na inny podmiot, po określonym zdarzeniu takim jak śmierć, reorganizacja czy zbycie. Sukcesja może dotyczyć różnych sfer, na przykład Sukcesja spadkowa (dziedziczenie), Sukcesja przedsiębiorstw, Sukcesja majątku, Sukcesja prawna itp. Pod pojęciem „Sukcesji spadkowej” prawnik rozumie proces prawnego przekazania majątku osoby zmarłej (spadkodawcy) na spadkobierców, zgodnie z przepisami prawa spadkowego. Dotyczy to przekazania aktywów, zobowiązań, praw i obowiązków osoby zmarłej na osoby uprawnione do dziedziczenia zgodnie z ustawą lub testamentem. Sukcesja przedsiębiorstw odnosi się do przekazania własności, kontroli lub zarządzania przedsiębiorstwem z jednego podmiotu na inny. Może to dotyczyć zasadniczo każdego rodzaju przedsiębiorstwa – prowadzonego w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej lub wszelkiego rodzaju spółek. Proces ten może odbywać się poprzez sprzedaż, fuzję, podział, przekształcenie oraz oczywiście dziedziczenie. W każdym przypadku Sukcesji prawnik zajmuje się analizą, interpretacją i stosowaniem przepisów prawnych dotyczących Sukcesji, doradza w procesie planowania Sukcesji, przygotowuje dokumenty prawne i zapewnia zgodność całego procesu z wymogami prawnopodatkowymi.

P.N.: Od wielu lat zajmujesz się tematyką Sukcesji przedsiębiorstw. Skąd taki obszar zainteresowań?

J.B.: W swojej działalności niemal wyłącznie skupiam się na świadczeniu kompleksowej obsługi prawnej i podatkowej konkretnie dla przedsiębiorców. Sukcesja przedsiębiorstw stanowi naturalne rozwinięcie tych usług i nierozerwalnie się z nimi łączy. Przekazanie lub wygaszanie firmy jest bowiem nieodłącznym elementem jej prowadzenia. Głównym zadaniem prawnika specjalizującego się w Sukcesji przedsiębiorstw jest zapewnienie ochrony prawnej w trakcie całego procesu Sukcesji dla przedsiębiorstwa, jego właścicieli oraz Sukcesorów. Składa się na to identyfikacja potencjalnych problemów prawnych, ryzyk i konfliktów, opracowanie strategii i rozwiązań mających na celu minimalizację tych ryzyk oraz pomoc w wyborze odpowiedniej struktury prawnej. Doradztwo prawne i podatkowe pozwala na zapobieganie potencjalnym trudnościom prawnopodatkowym, które mogą wystąpić w trakcie procesu Sukcesji.

P.N.: Jakie jest doświadczenie Twoje i Twojej Kancelarii w przeprowadzaniu procesów sukcesyjnych?

J.B.: Jak sam wspomniałeś, Sukcesją przedsiębiorstw zajmuję się od wielu lat. W tym czasie, choć działając w różnych podmiotach, doradzałem, prowadziłem i koordynowałem dziesiątki projektów w przedmiocie reorganizacji i Sukcesji przedsiębiorstw w całej Polsce – zarówno niewielkich jednoosobowych działalności gospodarczych, jak też dużych grup kapitałowych. W 2022 roku wraz z osobami o podobnym doświadczeniu, z którymi połączyła mnie wspólna wizja nowoczesnych usług prawniczych, utworzyliśmy BRPP. Obecnie nasz zespół tworzą więc eksperci z wieloletnim, specjalistycznym doświadczeniem. Przy projektach Sukcesyjnych często współpracujemy z Doradcami Sukcesyjnymi, specjalistami z zakresu ubezpieczeń czy zarządzania finansami, dzięki czemu nasi Klienci otrzymują innowacyjne i bezpieczne rozwiązania prawne oraz bardzo kompleksowe wsparcie wykraczające poza obszar samego prawa. W efekcie nasi Klienci uzyskali nie tylko odpowiednie zabezpieczenie sukcesyjne, ale często również istotne i długofalowe korzyści finansowe w bieżącej działalności. Wydaje mi się, że jesteśmy jedną z nielicznych kancelarii w Polsce, mogącą pochwalić się takim doświadczeniem w tematyce kompleksowej Sukcesji przedsiębiorstw.

P.N.: Czy według Ciebie w polskim społeczeństwie istnieje duża świadomość tematów sukcesyjnych?

J.B.: Z moich obserwacji wynika, że świadomość sukcesyjna w Polsce nie jest jeszcze na wystarczająco wysokim poziomie. Istnieje tendencja do unikania tych tematów, zapewne z powodu niechęci do myślenia o śmierci i kojarzonymi z nią testamentami i dziedziczeniem. Jednym z głównych powodów braku świadomości sukcesyjnej jest brak planowania przyszłości zarówno pod względem finansowym, jak i majątkowym. Wielu ludzi skupia się na bieżących sprawach i nie myśli o tym, co się stanie z ich majątkiem po ich śmierci. Dominuje wciąż przekonanie, że temat testamentu jest zarezerwowany jedynie dla osób starszych, co prowadzi do ciągłego odkładania go na później. Dodatkowo niektórzy ludzie mają obawy związane z dziedziczeniem, na przykład boją się, że podnosząc temat podziału majątku wywołają konflikty w rodzinie. To powoduje opór i niechęć do poruszania tematów sukcesyjnych.

P.N.: A czy Ty posiadasz testament?

J.B.: Oczywiście! Swój testament sporządziłem już wiele lat temu i rekomenduję to każdej dorosłej osobie, bez wyraźnej granicy wieku.

P.N.: Czy w ostatnim czasie obserwujesz wzmożone zainteresowanie tematem Sukcesji przedsiębiorstw?

J.B.: Niewątpliwie w ostatnich latach zainteresowanie tym tematem wśród przedsiębiorców znacznie wzrosło. Wielu z nich zdaje sobie sprawę z konieczności odpowiedniego planowania i świadomego przekazania swojego biznesu w celu zapewnienia ciągłości działalności i jej rozwoju. Obserwujemy, że coraz więcej przedsiębiorstw szuka wsparcia prawników specjalizujących się w Sukcesji firm. Przedsiębiorcy są zainteresowani rozwiązaniami prawnopodatkowymi, które pomogą im skutecznie przejść przez proces Sukcesji, minimalizując ryzyka, zapewniając zgodność z przepisami i optymalizując konsekwencje podatkowe. Tendencja wzmożonego zainteresowania Sukcesją firm, w mojej ocenie, wynika częściowo z rosnącej świadomości przedsiębiorców o konieczności planowania i przygotowania na przyszłość. To również konsekwencja obserwacji rodzin, których Nestorzy odeszli, wcześniej nie regulując tych obszarów. Niestety kończyło się to zamknięciem działalności. W tej chwili mamy tak naprawdę pierwszą falę Sukcesji Pokoleniowej przedsiębiorców, którzy budowali swoje przedsiębiorstwa po 1989 roku. Potrzeba zapewnienia kontynuacji działalności przedsiębiorstw przyczynia się do wzrostu zainteresowania tą tematyką.

P.N.: Czy bez przeprowadzenia zaplanowanej Sukcesji przedsiębiorstwo jest skazane na rozpad po śmierci właściciela?

J.B.: Na szczęście niekoniecznie. Brak zaplanowanej Sukcesji przedsiębiorstwa nie zawsze oznacza, że firma po śmierci właściciela ulegnie rozpadowi. W takich przypadkach główną rolę odgrywa forma prowadzonego przedsiębiorstwa i zaangażowanie Sukcesorów. W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej niezaplanowana Sukcesja jest bardzo skomplikowana, ponieważ przedsiębiorstwo jest bezpośrednio związane z właścicielem i zasadniczo przestaje istnieć razem z nim (lub funkcjonuje jeszcze przez określony czas jako przedsiębiorstwo „w spadku”). W tym przypadku kluczowe znaczenie będzie mieć postawa Spadkobierców – ich zaangażowanie, znajomość przedsiębiorstwa i procesów decyzyjnych, determinacja w otworzeniu własnej firmy i przeniesienia do niej przedsiębiorstwa spadkodawcy. Z drugiej strony, w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółce akcyjnej, niezaplanowana Sukcesja będzie o wiele łatwiejsza, ponieważ śmierć wspólnika czy akcjonariusza nie grozi wygaśnięciem spółki; w tym przypadku problemy sukcesyjne dotkną Spadkobierców, ale w mniejszym stopniu samą firmę.

Zapraszamy do śledzenia kolejnych części naszej serii, które będą publikowane w następnych tygodniach. Każda z nich zagłębia się w różne aspekty sukcesji, dostarczając praktycznych porad i strategii.

Równocześnie, jeśli jesteś przedsiębiorcą zastanawiającym się nad przyszłością swojej firmy, nie zwlekaj z konsultacją z certyfikowanym doradcą sukcesyjnym. Zaplanuj już dziś spotkanie, aby skutecznie przygotować się na przekazanie sterów kolejnemu pokoleniu i zapewnić ciągłość Twojego przedsiębiorstwa. Zapraszamy do kontaktu! KLIKNIJ TUTAJ!

JDG a Spółka Cywilna: Czy przekształcenie się opłaca?

Przekształcenie JDG w spółkę cywilną

Jednoosobowa działalność gospodarcza z punktu widzenia sukcesyjnej kontynuacji biznesu jest bardzo ryzykowną formą prowadzenia firmy. Na właścicielu spoczywa pełne ryzyko. Od prostych decyzji operacyjnych począwszy, przez negocjacje, podpisanie i realizację kontraktów, na zobowiązaniach płatniczych skończywszy. A skoro ryzyko spoczywa na właścicielu, to automatycznie też na jego rodzinie i majątku, na pracownikach firmy oraz kooperantach. Sukcesja tego nie eliminuje. Jednak rozpoczęcie procesu zmiany, otwiera oczy i umysł, pokazuje zagrożenia, i na szczęście, podpowiadają rozwiązania.

Opisane w poniższym artykule przekształcenie JDG w spółkę cywilną nadal nie daje pełnej gwarancji sukcesyjnej i nie zmniejsza znacząco ryzyka. Ma jednak kluczową korzyść – pozwala na bardzo łatwe, przyjazne i bezpieczne wprowadzenie w arkana biznesu sukcesora. Mowa tu, rzecz jasna, o spółce cywilnej przedsiębiorcy z własnym dzieckiem.

Do czego potrzebna jest zatem taka konstrukcja prawno-biznesowa? Do rozpoczęcia transferu wiedzy, władzy i własności oraz przekazania wartości przyświecających misji i wizji firmy. Niewątpliwie, na etapie jej tworzenia, takie cele były wyznaczone. Być może odeszły  już nieco w zapomnienie u właściciela. Sukcesja często przywraca pierwotne idee, ale kieruje je na bardziej uwspółcześnione tory. Wszak minęło 20–30 lat, od kiedy zostały pierwszy raz wyartykułowane.

Wniesienie JDG do spółki cywilnej aportem

To najprostszy sposób utworzenia spółki cywilnej przez nestora z sukcesorem. Nestor wnosi aportem swoje przedsiębiorstwo do zarejestrowanej w CEiDG spółki. W zamian za to może nabyć większe prawa decyzyjne. Zazwyczaj sukcesor do nowej spółki wniesie niewielki wkład finansowy oraz swoją pracę. Takie proporcje uprawnień stanowią o gwarancji i stabilności biznesowej. To założyciel JDG w dalszym ciągu decyduje o swojej firmie, a sukcesor uczy się od niego. Jednocześnie należy pamiętać, że udział w zyskach i stratach S.C. zwyczajowo wynosi po 50%, bez względu na wniesiony wkład. Chyba że, umowa S.C. stanowi inaczej. W przypadku spółki cywilnej, każdy wspólnik musi być stroną umowy. Dlatego w pierwszej kolejności potrzebna jest taka umowa, spisana bezpośrednio między wspólnikami lub z udziałem notariusza. Ewentualne przyjęcie nowego wspólnika może nastąpić tylko poprzez zmianę umowy spółki cywilnej. Powinna to być taka forma, jaką przewidziano do jej zawarcia. Oznacza to, że jeśli umowa spółki cywilnej została zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, to aby zmiana umowy spółki była skuteczna, musi być zawarta w takiej samej formie. Po rejestracji S.C. w CEiDG, dotychczasowe umowy JDG pozostają w mocy i nie wymagają przeniesienia praw oraz obowiązków na pozostałych wspólników. Może się zdarzyć, że kontrahent oczekuje, aby w wyniku cesji, prawa – szczególnie obowiązki przeszły na wspólników spółki. Ma to istotny związek z solidarną odpowiedzialnością za zobowiązania S.C. Z kolei, gdy jednym ze składników wniesionego aportem majątku JDG jest nieruchomość, spółka cywilna nie zostanie właścicielem tej nieruchomości. Jako spółka osobowa, nie może stać się formalnie właścicielem nieruchomości. Stają się nimi zawsze wspólnicy spółki objęci tzw. współwłasnością łączną. Dlatego też ta zasada oraz solidarna odpowiedzialność za zobowiązania, często potocznie i oczywiście nieco żartobliwie, określa S.C. jako biznesowe małżeństwo w ustroju wspólności majątkowej.

Aport do spółki a skutki podatkowe

Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, przepisów nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Ponadto, ustawa o podatku od towarów i usług nie zawiera definicji przedsiębiorstwa, zatem dla potrzeb podatkowych należy stosować definicję zawartą w art. 55 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku (sic!), tj. Kodeks Cywilny. Zgodnie z nim, przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Tym samym, wniesienie aportu w postaci JDG jest neutralne w podatku VAT. Oznacza to, że nie występuje konieczność rozliczenia amortyzacji w JDG, dokonanych odpisów VAT i wyłączenia środków trwałych. JDG neutralnie podatkowo przechodzi w S.C. Nie ma potrzeby, aby dokonywać korekty podatku naliczonego, co wynika z art. 91 ust. 9 ustawy o VAT. Uprawnienia i obowiązki przechodzą na podmiot przejmujący przedsiębiorstwo, w tym przypadku na S.C.

Podatek VAT w S.C.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. Sama zaś działalność gospodarcza, oznacza czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Tym samym, spółka cywilna może być podatnikiem podatku VAT. W związku z tym, w momencie przeniesienia JDG do spółki cywilnej, to ona jest podatnikiem podatku VAT.

Podatek dochodowy w S.C.

W przypadku JDG to podatnik opłaca zaliczki na podatek dochodowy. Tym samym jest podatnikiem podatku dochodowego również w spółce cywilnej. Może wybrać formę ryczałtu, podatku liniowego lub progresywnego ze skalą podatkową. Zobowiązania podatkowe mają charakter osobisty, czyli obowiązek regulowania podatków – w tym także zaliczek na podatek dochodowy (ciąży na podatnikach). W tym przypadku na wspólnikach spółki cywilnej. Spółka cywilna nie płaci podatków dochodowych. W związku z tym, to wspólnicy spółki cywilnej powinni opłacać obciążające ich podatki z własnych środków pieniężnych. Warto jednak pamiętać, że zgodnie z art. 62b § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, spółka osobowa niebędąca podatnikiem podatku dochodowego, a więc spółka cywilna, może regulować ze swojego rachunku bankowego należne podatki swoich wspólników-podatników, ale tylko do wysokości 1 tys. złotych. W tym przypadku, treść dowodu zapłaty nie może budzić żadnych wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty na zobowiązanie podatnika-wspólnika. Przychody z udziału w spółce oraz koszty ich uzyskania, a w konsekwencji dochód podlegający opodatkowaniu, u każdego wspólnika określane są proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku spółki.

Zadbaj o sukcesję swojej firmy

Sukcesja w działalności jednoosobowej nie jest jedynie wyzwaniem, ale również stanowi istotną szansę na zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa dla biznesu oraz rodziny przedsiębiorcy. Warto podjąć działania planistyczne już teraz, aby w przyszłości zapewnić firmie ciągłość operacyjną i finansową.

Zapraszamy do zapisania się do naszego newslettera Krajowej Izby Doradców Sukcesyjnych (KIDS), gdzie regularnie udostępniane są aktualne informacje, porady oraz analizy dotyczące sukcesji biznesowej. Bądź na bieżąco z nowinkami i rozwiązaniami, które mogą wspierać Twoje przedsiębiorstwo w przejściu przez proces sukcesji.

Zachęcamy również do kontaktu z certyfikowanym doradcą sukcesyjnym. Skorzystanie z naszego formularza kontaktowego poniżej, pozwoli na umówienie się na spotkanie konsultacyjne. Profesjonalne doradztwo może być kluczowe w skutecznym i bezpiecznym przekazaniu prowadzenia firmy kolejnym pokoleniom.

Pamiętaj, że dobrze zaplanowana sukcesja, to fundament dla długotrwałego spokoju i bezpieczeństwa Twojego biznesu oraz Twojej rodziny.

Autorzy: Rafał Szcześniak, Jakub Misiak, Jacek Lemiesz

Zapisz się do newslettera Krajowej Izby Doradców Sucesyjnych na poniedziałki z Sukcesją!
Podaj swój adres e-mail i bądź na bieżąco - nie będziemy SPAMować!
Dziękujemy za zapis!
We respect your privacy. Your information is safe and will never be shared.
Ribbon
Na pewno? Obiecujemy, że będziesz zachwycony.
×
×
WordPress Popup