Fundacja rodzinna. Cz. 5 - Małoletni beneficjent. Dziedziczenie.

W obliczu przyszłości pełnej niewiadomych zdarzeń, zabezpieczenie majątku rodzinnego może wydawać się wyzwaniem. Odkryj z nami siłę fundacji rodzinnej - Twojego sprzymierzeńca w budowaniu stabilności dla przyszłych pokoleń. W naszym najnowszym artykule z serii o fundacjach rodzinnych, skupiamy się na roli małoletnich beneficjentów i dziedziczonym przez nich majątku. Poznaj, jak odpowiednio przygotowany statut fundacji może chronić Twoją rodzinę i majątek przed nieprzewidzianymi zawirowaniami losu.

Główny cel fundacji rodzinnej związany jest z zabezpieczeniem rodzinnego bądź firmowego majątku na potrzeby aktualnych beneficjentów oraz przyszłych pokoleń rodzinnych. Kluczowy jest statut fundacji, który powinien przewidywać różne scenariusze życiowe. Szczególnie w rodzinach o zróżnicowanej sytuacji osobistej. Mowa tu między innymi o związkach partnerskich, małoletnich dzieciach, czy też dających się przewidzieć sporach spadkowych.

Przyglądając się bliżej kształtowi fundacji rodzinnej, w której beneficjentem jest małoletnie dziecko, należy zwrócić uwagę, że korzystanie przez nie ze świadczeń nie uda się bez wsparcia innych, dorosłych osób, tj. rodzica, opiekuna prawnego, kuratora sądowego lub uprawnionej osoby sprawującej oficjalną pieczę nad majątkiem. Ponadto każdy beneficjent, w tym małoletni, ma przywilej wykonywania swoich praw organizacyjnych i kontrolnych. Należy do nich chociażby uczestnictwo w zgromadzeniu beneficjentów, gdzie m.in. powołuje się i odwołuje zarząd, zatwierdza sprawozdania finansowe, podejmuje decyzje o podziale zysku lub pokryciu straty. I tu pojawiają się schody. Bezwzględnie trzeba pamiętać o zasadach reprezentacji małoletniego, które są regulowane Kodeksem Rodzinnym i Opiekuńczym. Najważniejsza z nich mówi o tym, że do pełnoletności to rodzic jest zobowiązany władzą rodzicielską do nadzoru nad majątkiem dziecka. Jednocześnie rodzic - bez zgody sądu opiekuńczego – nie może dysponować tym majątkiem, wykraczając poza ramy tzw. zarządu zwykłego. Mowa tu o sprzedaży, darowiźnie, czy nawet długoterminowym najmie mienia, którego wartość przekracza 5 tysięcy złotych. Innymi słowy, jeżeli właścicielem albo współwłaścicielem jest osoba nie mająca ukończonych 18 lat, każdorazowo decyzja dotycząca majątku o wartości przekraczającej wymienioną kwotę, będzie wymagała zgody sądu opiekuńczego. I w praktyce nie jest to czysta formalność, ponieważ sądy nie zawsze taką zgodę wydają.

Zatem - z punktu widzenia finansów osoby małoletniej - nawet ta najlepsza opcja opiekuńcza tj. rodzic, nie daje dużego pola manewru. W związku z tym jeszcze gorzej rysują się perspektywy zarządzania majątkiem małoletniego przez opiekuna prawnego, którego ustanawia sąd w przypadku, gdy rodzice nie żyją, nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych, zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej. Co prawda opiekunami prawnymi nie są osoby przypadkowe, bowiem sąd zazwyczaj wskazuje je spośród rodziny małoletniego (dziadkowie, rodzeństwo, ciocia czy wujek), niemniej wyobraźmy sobie taką sytuację, gdy fundacją rodzinną i jej wszystkimi zasobami w imieniu wnuka współzarządza babcia. Niczego babci nie ujmując, doświadczenie życiowe i biznesowe pokazuje, że dotychczas była ona co najwyżej menadżerką ogniska domowego i jej wiedza na temat zarządzania firmą jaką niewątpliwie jest fundacja może być dalece niewystarczająca. Szczególnie, jeśli babcia sprawuje zarząd nad fundacją rodzinną wspólnie z sądem opiekuńczym, który zasadniczo nie jest i nie powinien być powołany do zadań biznesowych.

Jeszcze inaczej wygląda sytuacja, kiedy sąd opiekuńczy ustanowi kuratora. Po pierwsze kuratorem małoletniego może zostać wyłącznie adwokat albo radca prawny, który posiada kwalifikacje z zakresu zasad reprezentacji dziecka, tj. praw lub potrzeb dziecka, w szczególności ukończył stosowne szkolenie w tym kierunku oraz dobrze zna problematykę będącą przedmiotem sprawy małoletniego. Jest to niezwykle istotne, ponieważ kurator reprezentuje dziecko w czynnościach dotyczących konkretnej sprawy, a nie ogółu praw i obowiązków małoletniego.

Wracając do fundacji rodzinnej, wydaje się nieprawdopodobne, aby osoby zamożne planujące rejestrację takiej złożonej instytucji prawnej i myślące z troską o zabezpieczeniu majątku na pokolenia, mogły napotkać na problemy związane z sądem opiekuńczym. Otóż tak. Wystarczy przywołać mądrość ludową zawartą w przysłowiu „fortuna kołem się toczy” i zastanowić się nad skutecznymi zapisami statutu fundacji rodzinnej.

Wprowadzenie określonych, konkretnych regulacji ochroni samą fundację, ciągłość decyzyjną oraz zabezpieczy majątek beneficjentów poprzez fakt, że stał się on uprzednio własnością fundacji i będzie świadczeniem należnym w momencie wskazanym przez fundatora. W statucie można zastrzec wyłączenie zarządu zwykłego dla konkretnego mienia, które przypadnie obecnemu małoletniemu, gdy spełnią się zapisane warunki, np.: osiągnięcie wieku, ukończenie studiów, ślub lub inne. Ktoś jednak takim majątkiem powinien zarządzać, aby nie nastąpiło rozproszenie lub deprecjacja wartości. Może się to wydarzyć nawet bez złej woli, ale po prostu z powodu braku odpowiednich kwalifikacji do wykonywania obowiązków, które spadną nagle na barki opiekuna małoletniego. Fundator może w statucie wyłączyć rodzica, dziadka czy krewnego oraz powołać pisemnie i zapisem statutowym kompetentną, jego zdaniem, dowolną, pełnoletnią osobę. W przypadku zarządzania nieruchomościami można to zrobić również poprzez wskazanie w formie aktu notarialnego.

W nagłej sytuacji życiowej, jeśli brakuje takich postanowień woli fundatora, zarząd majątkiem kierowany jest na opisany wyżej tor, czyli do sądu opiekuńczego, rodzica, opiekuna prawnego bądź kuratora. Z kolei istotnym celem przedstawionej regulacji jest prawne oraz faktyczne wyłączenie z zarządu mieniem wskazanych osób i zminimalizowanie ryzyka dla zgromadzonego w fundacji majątku. W oczywisty sposób koresponduje to z ideą fundacji rodzinnej, czyli umożliwia długofalowe czerpanie korzyści przez kolejne pokolenia.

Podsumowując, kluczową rolę fundacji rodzinnej stanowi zabezpieczenie majątku dla obecnych i przyszłych pokoleń, zarówno w kontekście osobistym, jak i firmowym. Istotne jest, aby statut fundacji był starannie przemyślany. Umożliwi to skuteczne reagowanie na różnorodne scenariusze życiowe, szczególnie w przypadku beneficjentów małoletnich. Zarządzanie majątkiem małoletniego przez rodziców, opiekunów prawnych, czy kuratorów sądowych podlega ścisłym regulacjom prawnym, co może znacząco ograniczyć możliwości dysponowania tym majątkiem. Odpowiednie zapisy w statucie fundacji mogą jednak zapewnić ciągłość zarządzania i ochronę majątku, nawet w najbardziej nieprzewidzianych okolicznościach.

Zachęcamy do rozmowy o tym, jak odpowiednio przygotować i zabezpieczyć fundację rodziną dla Twojej sytuacji. Niezależnie od tego, czy chodzi o zarządzanie majątkiem małoletnich beneficjentów, czy inne wyzwania sukcesyjne, Intro Sukcesyjne z certyfikowanym doradcą sukcesyjnym może być pierwszym krokiem do zabezpieczenia przyszłości Twojej rodziny i majątku.

Zapraszamy na konsultacje! Umów się na sukcesyjne bezpłatne spotkanie i dowiedz się więcej o tym, jak możemy wspólnie zabezpieczyć Twoje dziedzictwo.

Autorzy: Rafał Szcześniak, Jakub Misiak, Jacek Mariusz Lemiesz

Fundacja Rodzinna. Jakie aktywa wnieść do Fundacji? Część 1 – nieruchomości

Odkryj potencjał Fundacji Rodzinnej – klucz do strategicznego gromadzenia, zarządzania i pomnażania mienia dla przyszłych pokoleń. W obliczu nowych możliwości pojawiają się pytania: jakie aktywa najlepiej wnieść do Fundacji i czy istnieją ograniczenia lub ryzyka? Czy dom rodzinny może stać się fundamentem Twojej fundacji, a nieruchomości komercyjne jej stabilnym źródłem dochodu? W tym artykule rozwiejemy wątpliwości i przedstawimy, jak mądrze kształtować przyszłość finansową Twojej rodziny. Przygotuj się na propozycje szerokich możliwości, które otwiera przed Tobą Fundacja Rodzinna.

Fundacja Rodzinna to instytucja prawna, która pojawiła się w maju 2023 roku. Jej kluczowym celem jest gromadzenie mienia, zarządzanie nim, inwestowanie i pomnażanie w imieniu oraz interesie beneficjentów.

Fundacja Rodzinna jest promowana jako podmiot skierowany głównie do przedsiębiorców, którzy dzięki niej zabezpieczą swoją firmę wraz z wypracowanym majątkiem. Jak pokazuje praktyka, na korzyści płynące z tej instytucji zwrócili uwagę również przedstawiciele m.in. z grona top managerów, profesjonalnych inwestorów, mówiąc wprost – osób zamożnych, dla których Fundacja Rodzinna może stanowić rodzinny skarbiec albo prywatny fundusz emerytalny.

Co może być wkładem założycielskim fundacji?

Może to być: gotówka, dzieła sztuki, nieruchomości prywatne i komercyjne, akcje, udziały w spółkach kapitałowych. Jest tylko jeden warunek – wkład musi mieć wartość nie mniejszą niż 100 tysięcy złotych oraz stanowić własność fundatora.

Nieruchomości prywatne w Fundacji Rodzinnej

Jak wskazuje nazwa, Fundacja ma charakter rodzinny i tak też jest postrzegana przez fundatorów. Poza gotówką, najprostszym aktywem, który zabezpieczy start fundacji, wydaje się być dom rodzinny. Zazwyczaj, jest to dom aktualnie zamieszkiwany przez rodzinę fundatora, ale w takiej sytuacji należy zdać sobie sprawę z pułapek i niebezpieczeństw takiego rozwiązania. Przede wszystkim, Fundacja Rodzinna jest osobą prawną z własnym majątkiem i potencjalnymi zobowiązaniami. Jest niezależna od fundatora, który przenosząc własne mienie do fundacji, wyzbywa się formalnie praw własności. Nie ma mechanizmu ustawowego do zwrotu wniesionego do fundacji mienia. Innymi słowy, dopiero likwidacja fundacji mogłaby spowodować możliwość odzyskania domu rodzinnego. Jednak uwaga – likwidacja fundacji jest obciążona podatkiem CIT 15%, a same powody likwidacji są ściśle opisane w ustawie, a jej zasady powinny być zawarte w statucie fundacji. Trzeba też wspomnieć o powstaniu przychodu do opodatkowania podatkiem PIT 15%, który obciąża beneficjentów, za wyjątkiem samego fundatora i tzw. grupy zerowej (najbliższa rodzina). Płynie z tego następujący wniosek – wycofanie domu rodzinnego wniesionego jako mienie do fundacji, będzie obciążone podatkiem.

Występuje też inna pułapka, związana z wniesieniem nieruchomości do Fundacji Rodzinnej. Dom rodzinny staje się formalnie własnością fundacji, czyli domownicy powinni zawrzeć z fundacją umowę najmu wraz z ustalonym czynszem miesięcznym. Tu z kolei, powstaje prawo do korzystania, będące świadczeniem opodatkowanym CIT 15%. Innymi słowy – z tytułu czynszu – fundacja powinna ponieść koszt podatkowy, a rodzina wydatek czynszowy.

Nieruchomości komercyjne na wynajem

Przykładem nieruchomości, która będąc wkładem do fundacji przyniesie wymierne korzyści, może być dom lub mieszkanie przeznaczone na wynajem. Jednak uwaga – musi być to wynajem długoterminowy. Co to oznacza? Otóż, powinny być zachowane czynności i procedury zwyczajowo związane z wynajmem, tj. umowa najmu, regulamin najmu, protokół zdawczo-odbiorczy, kaucja oraz cykliczna płatność czynszu najmu. I jeszcze sprawa kluczowa – umowa powinna określać czas najmu powyżej miesiąca, a idealna opcja – to umowa roczna. W takim przypadku, wynajem staje się długoterminowy i nie jest sprzeczny z interpretacją dyrektora Krajowej Izby Skarbowej na temat dozwolonej działalności fundacji i związanych z tym zwolnień podatkowych. Mianowicie, w interpretacji nr 0111-KDIB1-3.4010.662.2023.2.AN z 19 grudnia 2023 r. stwierdzono, że najem krótkoterminowy nie zawiera się w dozwolonej działalności Fundacji Rodzinnej. Co prawda, nie jest to jednoznaczne, czy w grę wchodzi faktyczne wykorzystanie lokum, np.: weekendowy wynajem posesji nad jeziorem czy też ogólna, roczna dostępność lokalu z faktycznym wykorzystywaniem weekendowym. Według opinii prawnych, opisana wyżej, zwyczajowa procedura wynajmu na długi okres, pozwala skorzystać ze zwolnienia podatkowego, co oznacza, że fundacja będąca właścicielem, zapłaci jedynie roczny podatek od nieruchomości wynajmując taki lokal. To są opinie prawne. Po drugiej stronie pozostają opinie skarbowe. I tak, w interpretacji z 8 grudnia 2023 r. nr 0111-KDIB1-2.4010.646.2023.1.EJ, można spotkać wniosek o zapłatę 25% podatku sankcyjnego od dochodów z działalności hotelarskiej i noclegowej, bez względu na to, czy jest to krótko lub długoterminowy wynajem. Także w przypadku rozdzielenia typowej usługi noclegowej od serwisu dodatkowego, np.: posiłki, parkowanie, pranie, korzystanie z sal konferencyjnych czy też rekreacji w SPA. Pojawiały się sygnały ze strony prawniczej, iż rozdział usług pozwala na tzw. działalność dozwoloną fundacji ze stawką CIT 0%. Wydaje się, że cytowana decyzja skarbowa skutecznie blokuje to rozwiązanie.

Najem komercyjny przez fundację, czy poza fundacją?

Zastanawiając się nad wniesieniem nieruchomości jako wkładu do Fundacji Rodzinnej, warto rozważyć, jaki cel formalnie spełnia dana nieruchomość dziś, i jaki ma spełniać w przyszłości. Przykładowo, cel inwestycyjny, dający dziś bieżące korzyści z wynajmu mieszkania, może zamienić się w cel konsumpcyjny, gdy mieszkanie otrzyma w darowiźnie pełnoletni wnuk, będący dziś małoletnim dzieckiem. Fundacja od takiej transakcji zapłaci 15% podatku CIT.

Najlepszą opcją dla fundatora jest nieruchomość, która pozwala kumulować i reinwestować przychody, pomnażając w ten sposób nieopodatkowaną, dostępną wartość pieniężną portfela. Ze względu na zwolnienie Fundacji z podatku CIT, jest to oferta inwestycyjna, w oczywisty sposób bardziej korzystna niż klasyczny wynajem komercyjny z ryczałtem 8,5% lub 12%.

Należy również pamiętać, że wynajem nieruchomości, będących w zasobach Fundacji Rodzinnej, na cele prowadzonej działalności gospodarczej przez fundatora, beneficjenta, albo osoby z nimi powiązane (powyżej 5% udziału) skutkuje zapłatą podatku CIT 19% oraz podatku od nieruchomości. Oznacza to, że wniesienie do Fundacji spółki kapitałowej wraz z nieruchomościami po pierwsze – pozbawia fundatora tej własności na rzecz fundacji, po drugie – Fundacja nie może bez podatku dzierżawić nieruchomości wniesionej spółce.

Podsumowując, Fundacja Rodzinna to elastyczne narzędzie do zabezpieczania i pomnażania majątku. Pozwala na wniesienie różnorodnych aktywów, od nieruchomości po dzieła sztuki. Jednak decyzje te wymagają głębokiego zrozumienia możliwości i ograniczeń prawnych oraz podatkowych. Ważne, aby pamiętać o konsekwencjach wniesienia nieruchomości do Fundacji – zwłaszcza podatkowych. Fundacja Rodzinna staje się niezależnym podmiotem, co jest kluczowe, przy przekazaniu własności domu rodzinnego.

Decyzja o powołaniu Fundacji Rodzinnej to istotny krok, który wymaga dokładnej analizy i konsultacji z ekspertami. Jeśli rozważasz taką opcję, zapraszamy do skonsultowania się z certyfikowanymi doradcami sukcesyjnymi, posiadającymi licencję Krajowej Izby Doradców Sukcesyjnych. To doskonała okazja do zweryfikowania zasadności powołania Fundacji Rodzinnej w kontekście Twoich indywidualnych potrzeb i oczekiwań. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej o tym, jak możemy Ci pomóc w efektywnym planowaniu sukcesji i zabezpieczeniu przyszłości Twojej rodziny. Kliknij TUTAJ lub wypełnij formularz poniżej.

Autorzy: Rafał Szcześniak, Jakub Misiak, Jacek Mariusz Lemiesz