Fundacja rodzinna. Statut fundacji.

Chcesz dowiedzieć się, jak fundacja rodzinna może zabezpieczyć Twój majątek i pomnażać go dla przyszłych pokoleń? Przeczytaj nasz najnowszy artykuł, w którym wyjaśniamy kluczowe aspekty tworzenia statutu fundacji oraz jego znaczenie dla działalności i sukcesji pokoleniowej. Zyskaj praktyczne wskazówki od ekspertów Krajowej Izby Doradców Sukcesyjnych i dowiedz się, jak skutecznie zarządzać majątkiem rodzinnym!

Fundacja rodzinna ma służyć jej założycielowi do realizacji marzeń lub tylko zwykłych hobby poprzez dyskontowanie wypracowanego przez lata majątku. Natomiast jej cel związany jest z zabezpieczeniem i pomnażaniem owego majątku na potrzeby aktualnych beneficjentów oraz przyszłych pokoleń rodzinnych. Kluczowy jest statut fundacji, który jasno i czytelnie powinien regulować oczekiwania fundatora wobec beneficjentów, pozwalać im korzystać z materialnych zasobów fundacji oraz stanowić bezsporny casus dla interpretacji fiskusa.

Dlaczego statut jest tak istotny ?

Odpowiedź można zawrzeć w jednym zdaniu: Statut fundacji jest tak istotny, ponieważ ma fundamentalne znaczenie dla jej działalności. Z jednej strony określa podstawy organizacyjne, z drugiej zakres woli fundatora dotyczący realizacji celów fundacji rodzinnej oraz uprawnień jej organów jak również beneficjentów.
Brak konkretnych postanowień w statucie zostanie zakwestionowany przez fiskus i obciążony sankcyjnym podatkiem w momencie przyznawania świadczeń. Przykład to choćby zasada, że świadczenia wypłacane z fundacji rodzinnej na rzecz beneficjenta są opodatkowane podatkiem od osób fizycznych. Występują jednak zwolnienia, analogiczne do tych z podatku, od spadków i darowizn.
Czyli jest grupa zerowa (najbliższa rodzina 0%), jest grupa I i II (dalsza rodzina 10%) oraz wszystkie pozostałe osoby 15%. I tu jest klucz – świadczenia muszą być zgodne ze statutem. W innym przypadku zwolnienie nie przysługuje. Oznacza to, że fundator powinien przewidzieć i konkretnie zapisać, kto w jakim zakresie i pod jakimi warunkami skorzysta z dobrodziejstwa fundacji rodzinnej. Dlatego, ze względu na doniosłość tych skutków, statut powinien mieć ustawowo określoną formę prawną oraz precyzyjną treść. Ma to również znaczenie dla bieżącego funkcjonowania fundacji rodzinnej, a także dla realizowania jej długoterminowych celów. Ponadto zapobiega to wątpliwościom interpretacyjnym postanowień statutu w razie śmierci fundatora albo jego niezdolności zdrowotnej do realizowania przyznanych uprawnień. Tu z kolei przykładem może być małoletni beneficjent. Każdy beneficjent, w tym małoletni, ma przywilej wykonywania swoich praw organizacyjnych i kontrolnych. Należy do nich między innymi przywilej uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów gdzie m.in. dokonuje się powoływania i odwoływania zarządu, zatwierdzanie sprawozdań finansowych, zapadają decyzje o podziale zysku lub pokryciu straty. Takie sytuacje bezwzględnie należy przewidzieć w statucie.

Ustawowe zasady statutu

Przede wszystkim statut jest formalną podstawą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. Ustawodawca wymaga, by statut ustalał fundator w formie aktu notarialnego. Do obowiązkowych elementów statutu należą: nazwa, siedziba, szczegółowy cel, dane identyfikujące beneficjenta (w tym tryb zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta), czas trwania fundacji rodzinnej, wartość funduszu założycielskiego, zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia członków organów zarządczych, zasady reprezentacji fundacji rodzinnej i - w szczególności - zasady zmiany statutu. Jak widać w wielu aspektach jest to zbliżone do rejestracji w KRS spółki kapitałowej. Po przygotowaniu statutu fundacji rodzinnej, ale przed zgłoszeniem do rejestracji, fundator sporządza spis mienia w formie pisemnej. Do zadań zarządu należy później bieżąca aktualizacja zmian spisu mienia.

Beneficjenci fundacji rodzinnej

Statut określa krąg i zakres uprawnień beneficjentów, w tym zarządczych w samej fundacji, jak i prawo do świadczeń. Natomiast same świadczenia nie muszą być tożsame dla każdego. Mogą, a nawet powinny, różnić się wysokością, częstotliwością, być przyznawane pod pewnymi warunkami (np.: ukończenie studiów). Zresztą w procesie sukcesji zasada równości nie jest zalecana. To na marginesie: Nestor często przyjmuje regułę „dam dzieciom po równo”. O ile może tak podzielić majątek, o tyle udziały w swoim biznesie już niekoniecznie. Przecież dzieci posiadają rożne umiejętności, zdolności
i kompetencje, są w zróżnicowany sposób zaangażowane w działalność biznesową oraz przede wszystkim wykazują różną chęć do powtórzenia drogi rodzica i kontynuowania tego biznesu. Zazwyczaj wykazują ją w proporcji odwrotnej do chęci korzystania z benefitów. Dlatego tutaj powinna zadziałać zasada nierówności i niesprawiedliwości. Udziały w firmie, jako świadczenie z fundacji rodzinnej, ma otrzymać ten, kto najlepiej poprowadzi działalność operacyjną.
Wracając do samej fundacji rodzinnej – statut powinien bezwzględnie określać rodzaje świadczeń. Mogą to być środki pieniężne, inny majątek (nieruchomości, akcje). Może to być przyznanie prawa do pokrycia określonych kosztów takich jak: ochrona zdrowia (np. wysokie uposażenia w polisach na życie), edukacja, bieżące utrzymanie. Świadczenia dla beneficjenta mogą być jednorazowe, cykliczne, stałe.

Władze fundacji

Sposób powoływania i odwoływania organów, ich skład, uprawienia, obowiązki, wynagrodzenie zależy od decyzji fundatora. Szczególną uwagę warto zwrócić na opisanie oczekiwanych kompetencji członków zarządu, aby wykluczyć w przyszłości tych mniej pożądanych (nawet z grona rodziny). Fundator dla siebie samego powinien w statucie pozostawić kompetencję powoływania i odwolywania członka zarządu oraz jednoznacznie określić kto i na jakich zasadach przejmie tę kompetencję w przypadku jego śmieci.
W statucie konieczne jest ustanowienie ciała nadzorczego, jakim jest zgromadzenie beneficjentów.
Tu uwaga. Wbrew nazwie zgromadzeniem może być ciało jednoosobowe. A ponieważ fundator może być beneficjentem, może być również jednoosobowym zgromadzeniem beneficjentów. Nie należy bowiem tego utożsamiać ze zgromadzeniem wspólników w spółce kapitałowej, do którego ustawowo wchodzą wszyscy wspólnicy. W fundacji rodzinnej nie każdy beneficjent będzie miał to prawo. Po pierwsze, jak napisano wyżej, wskazuje ich fundator spośród osób mających prawa do głosowania, a te z kolei określa statut. Po drugie istotna jest rola zgromadzenia w realizacji zadań fundacji, również opisanych obowiązkowo w statusie. I tu należy tak dobrać skład, aby rolę wypełniał.
Fundator może powołać też radę nadzorczą, choć nie jest to warunek konieczny. Staje się konieczny w momencie, gdy jest więcej niż 25 beneficjentów.

Podsumowanie

Treść statutu kształtuje sam fundator w oparciu o wytyczne ustawy o fundacji rodzinnej i ogólne przepisy podatkowo-prawne. Należy jednak przyznać, że elastyczność i swoboda kształtowania zapisów jest duża. Praktyka podpowiada, aby statut tworzyła rada rodziny tj. Nestor, współmałżonek, dzieci, czyli sukcesorzy. Zapewne z udziałem doradcy sukcesyjnego, prawnika, księgowego. Może psychologa. Takie interdyscyplinarne podejście zapewnia sukces w przygotowaniu sukcesji pokoleniowej przy pomocy fundacji rodzinnej.
Jesteś gotowy, by zabezpieczyć przyszłość swojej rodziny i firmy? Pamiętaj, że dobrze przygotowany statut fundacji rodzinnej to klucz do skutecznej sukcesji pokoleniowej. Aby zgłębić temat i uzyskać nową perspektywę na transfer pokoleniowy, sięgnij po książkę "Biologika sukcesji." To nieocenione źródło wiedzy pomoże Ci świadomie i skutecznie zarządzać majątkiem rodzinnym. Nie czekaj, kup "Biologikę sukcesji" już dziś i bądź gotowy na wyzwania przyszłości!

Autorzy: Rafał Szcześniak, Jakub Misiak, Jacek Mariusz Lemiesz

Fundacja rodzinna Cz. 6 - Interpretacje fiskusa. Strefa prywatna.

Czy Fundacja Rodzinna jest kluczem do ochrony Twojego biznesowego królestwa? Rozważmy to zagadnienie razem, analizując najświeższe interpretacje fiskusa. Poznaj nie tylko korzyści, ale i wyzwania, jakie niesie za sobą ten nowoczesny instrument prawnopodatkowy. Dowiedz się więcej i przekonaj się, czy to rozwiązanie jest również dla Ciebie!

Oczekiwania - głównie ze strony przedsiębiorców - dotyczące wprowadzenia do polskiego prawa instytucji Fundacji Rodzinnej, były bardzo duże. Kiedy w maju 2023 roku ustawa weszła do polskiego porządku prawnego, okazało się, że jej zapisy są niezwykle nowoczesne, a co za tym idzie również korzystne podatkowo dla fundatorów i beneficjentów. Pojawiały się nawet głosy, że to jedna z najbardziej liberalnych ustaw o fundacji rodzinnej w Europie. Jednak to „eldorado” trwało raptem kilka miesięcy. Uszczelnianiem zapisów zajęła się Krajowa Informacja Skarbowa. Być może słusznie, ponieważ według ekspertów większość zarejestrowanych polskich fundacji rodzinnych powstała w celu optymalizacji podatkowej prowadzonego biznesu, zamiast wdrożenia i zabezpieczenia procesu sukcesji pokoleniowej. Artykuł nie rozstrzyga, jaka jest prawda. Podajemy najbardziej spektakularne interpretacje KIS związane z fundację rodzinną, wydane w ciągu pierwszych miesięcy po wejściu ustawy w życie.

Wypłata majątku z fundacji jest opodatkowana CIT.

Co do zasady Fundacja Rodzinna jest zwolniona z podatku dochodowego. Płaci go dopiero w momencie wypłaty na rzecz fundatora lub beneficjenta albo przekazania im mienia w wyniku likwidacji fundacji. Podatek CIT do opłacenia wynosi 15%. To, czy podatek zapłaci beneficjent zależy od tzw. grupy spadkowej, do której należy. Najbliższa rodzina nie zapłaci podatku dochodowego PIT.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 6 grudnia 2023 roku zajął stanowisko, że podatek CIT w wysokości 15% Fundacja Rodzinna zapłaci w momencie wypłaty świadczeń oraz w momencie likwidacji. Jest to o tyle sporne, że w przypadku likwidacji podatek dochodowy CIT powinien dotyczyć tylko zysku wypracowanego przez fundację, nie zaś całości wkładu. W takim bowiem przypadku fundator od swojego własnego majątku wniesionego do Fundacji Rodzinnej zapłaciłby 15% podatku, gdyby zechciał ją zlikwidować w krótkim czasie po powołaniu. Dyrektor KIS uzasadnił, że ustawodawca przewidział CIT 15% od zysku tylko dla mienia jakim są ruchomości, nieruchomości i prawa, o ile zostaną zbyte z zyskiem. Natomiast nie przewidział takiej sytuacji dla środków pieniężnych. Te, według KIS, powinny być opodatkowane stawką 15% bez względu na to, czy operacje finansowe przyniosły zysk czy stratę. Podstawowy argument to realizowanie celów Fundacji Rodzinnych, tj. gromadzenie i pomnażanie majątku przez lata, zamiast wykonywania krótkotrwałych operacji biznesowych, wykorzystujących doraźne, korzystne skutki podatkowe. W takim przypadku, z punktu widzenia podatkowego, opcją wartą rozważenia wydaje się być darowizna, testament czy nawet dziedziczenie ustawowe realizowane poza Fundacją Rodzinną. W takiej sytuacji ani fundator, ani najbliższa rodzina nie zapłacą podatku.

Koszty edukacji beneficjentów.

Statut Fundacji Rodzinnej jest kluczowym zapisem dla bez kosztowego przyznawania benefitów. Jeśli fundator ma faktyczny zamiar wspierać dzieci czy wnuki, musi to jasno zapisać. Przykłady: pokrycie kosztów studiów wyższych nie późnej niż do 25 roku życia, pokrycie kosztów opieki medycznej
i ubezpieczeń zdrowotnych, zapewnienie środków na pokrycie kosztów zawarcia związku małżeńskiego. Można wpisać do statutu dowolne cele, które sfinansuje Fundacja Rodzinna, a które wynikają bądź będą wynikać z przyszłych potrzeb i planów rodziny.

23 grudnia 2023 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zgodził się w interpretacji, że takie klarowne zapisy statutowe są zgodne z założeniami ustawodawcy oraz, że nie występują przesłanki do zastosowania klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania. Służą one gromadzeniu majątku oraz wspieraniu beneficjentów. Uzyskane w ten sposób korzyści podatkowe nie będą sprzeczne z przedmiotem ustawy o fundacji oraz ustaw podatkowych. Mianowicie, w przypadku beneficjentów zaliczanych do grupy zerowej (najbliższa rodzina) Fundacja zapłaci podatek CIT 15%, ale beneficjent będzie zwolniony z podatku. Co więcej – świadczenie bądź mienie otrzymywane przez beneficjentów od Fundacji Rodzinnej jest zwolnione z podatku od spadków i darowizn. Warunkiem koniecznym jest jak wspomnieliśmy zawarcie konkretnych zapisów w statucie Fundacji, dotyczących tego co, komu, ile i na jakich warunkach będzie należne.

Wierzytelności jako prawa majątkowe wniesione do fundacji.

Kapitał polskich firm rodzinnych zazwyczaj pochodzi z pożyczek właściciela na rzecz własnej spółki, które stają się prawem majątkowym wspólnika (właściciela) do momentu spłaty lub konwersji na udziały. Zazwyczaj, w miarę rozwoju biznesu, wierzytelność jest przez spółkę spłacana wspólnikowi. Pożyczka dla własnej spółki, poza oczywistą koniecznością dokapitalizowania w celu dalszego jej rozwoju, jest też korzyścią podatkową. Taka bowiem finansowa forma pomocy od wspólnika nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5%. Nie stanowi też przychodu po stronie spółki, więc nie ma należnego podatku. Usługa finansowa, jaką jest pożyczka, ma stawkę zwolnioną z podatku VAT. Koszt pojawia się w momencie rozliczania odsetek i ponosi go udzielający pożyczki, czyli wspólnik zapłaci 19% podatku dochodowego PIT.

W momencie tworzenia Fundacji Rodzinnej dosyć naturalnym ruchem jest przeniesienie wierzytelności pożyczkowych do Fundacji. Wynika to nawet z ustawy, która dopuszcza jako działalność dozwoloną nabywanie praw majątkowych, w tym wierzytelności i obrót tym mieniem. Fiskus, w interpretacji z 29 grudnia ubiegłego roku, doszedł jednak do innych wniosków. Dyrektor KIS stwierdził mianowicie, że nabycie w drodze cesji od fundatora jego własnych wierzytelności o zwrot pożyczek wraz z odsetkami nie mieści się w dyspozycji ustawy o Fundacji Rodzinnej. Konsekwencją może być sankcyjny podatek CIT, który wynosi aż 25%. Jednocześnie - i tu ciekawostka - fiskus nie zabrania Fundacji nabycia takiej samej wierzytelności o zwrot pożyczek, ale przekazanej w drodze darowizny. Innymi słowy, kluczowa jest forma, a nie sama wierzytelność. Cesja wierzytelności to umowa, która przenosi na osobę trzecią prawo żądania zapłaty od dłużnika. Zasadniczo cesja jest formą sprzedaży z 1% podatkiem PCC. Należy również zapłacić podatek od odzyskanych kwot. I tu jest punkt sporny, ponieważ Fundacja podatku nie płaci. W przypadku darowizny, obdarowany nie zapłaci podatku PIT ani od podarowanej mu wierzytelności, ani od jej spłaty przez dłużnika. Danina będzie jednak od odsetek i będzie wynosiła 19%.

W obliczu dynamicznie zmieniających się interpretacji fiskusa dotyczących Fundacji Rodzinnej, wielu Przedsiębiorców staje przed pytaniem: Jak efektywnie i legalnie zabezpieczyć majątek i przekazać go kolejnym pokoleniom? Fundacja Rodzinna, choć postrzegana jako skarbiec rodzinnych aktywów, niesie ze sobą nie tylko obietnice ochrony, ale i zestaw wyzwań, szczególnie w kontekście regulacji podatkowych. Decyzja o założeniu Fundacji Rodzinnej wymaga więc nie tylko głębokiej analizy, ale i profesjonalnego doradztwa.

Masz wątpliwości, czy Fundacja Rodzinna jest odpowiednim rozwiązaniem dla Ciebie i Twojej firmy?

Zapraszamy na bezpłatne INTRO Sukcesyjne z certyfikowanym doradcą zrzeszonym w Krajowej Izbie Doradców Sukcesyjnych! Umów się już dziś wypełniając formularz na naszej stronie.

Autorzy: Rafał Szcześniak, Jakub Misiak, Jacek Mariusz Lemiesz